HERBARIO BAT EGITEKO PAUSOAK

Herbario bat lehortutako eta klasifikatutako landareen bilduma da, botanika estudiatzeko materiala bezala erabiltzen dena.

Pauso hauek jarraitu behar dira herbario bat egiteko

1. HERBARIOA EGITEKO BEHAR DIREN MATERIALAK BILDU

Landareak jaso, hauek mozten.
Papera eta arkatza eraman hostoen datuak apuntatzeko
Beharrezkoa da modu egokian etiketatzea muestra bakoitza: bere prozedentzia, nolakoa den, izena...

2.HOSTOEN LEHORKETA

Hostoen lehorketa prozesuaren parte delikatuena da, hauek duten ur guztia kentzeko, hau bere longebitatea edo kalitatea baldintzatuko duelako.
Honen preparazioa begetal taldeen arabera da. Adibidez:

PLANTA BASKULARRAK
Hauek presio lehorketarekin lehortu behar dira
Jartzen dugu -PAPERA (Behean)
                   -LANDAREA (Paperaren gainean)
                   - PAPERA (Landarearen gainean)
                   - URA XURGATZEKO PAPERA (Paperaren gainean)
Hauek presionatzeko korreekin lotu dezakegu, edo gainean liburuak jartzen.
Xurgatzeko papera egunero aldatu behar da, landarea guztiz lehortuta egon arte.

ALGAK

DATUAK
Jarri behar diren datuak hauek dira:
- Hostoaren izen zientifikoa
- Nondik ateratakoa den (Eskualdea, udalerria...)
- Habitata, ahal den zehatzena jartzea da gomendagarria.
- Bilketaren data
- Bilketa edin duen pertsonaren izena.

ANDREAREN EXPERIMENTUAK

DESEGIN EGITEN DA EDO GOGOR IRAUTEN DU?

Experimentu hau egiteko ur edalontzi bat, olio edalontzi bat eta bi azukre terroiak.

Terroi bakoitza edalontzi batean sartzen dugu, eta segituan ikusiko dugu, ur edalontzian dagoena desegin egiten dela eta olio edalontzian dagoena, ez da ezertan aldatzen.
AZALPENA:
Sustantzia baten zerbait disolbatzeko gaitasuna sustantzia horrek duen molekulen polaridadearen arabera neurtzen da. Eta kasu honetan, urak polaridade handiko molekulaz osatuta dago eta olioak berriz polaridade urriko molekulaz.

URPEKARI HORIA

Experimentu  hau egiteko ura, olioa, alkohola, edalontzi txiki bat, edalontzi  handi bat eta goiara txiki bat.

Olioz betetzen dugu edalontzi txikia eta handiaren barruan sartzen dugu, eta alkohola botatzen dugu handian txikian ez sartzeko kontuz. Eta ondoren goiararekin gutxika ura botazen hasten gara.
Orduan olioa edalontzi txikiatik ateratzen da eta esfera bat sortzen du flotatzen, eta gero ura eta alkohola gutzika botatzen joaten gara, eta esfera hori igo edo jaisten dela zenbat alkohol edo ura dagoen arabera.

AZALPENA:
Dentsitatearengatik gertatzen da. Urarekin flotatzen du olioa , dentsitate baxuagoa duelako, eta alkohola dentsitate handia izatean, hondoratzea probokatzen du.Orduan bi substantzien kantitateak alternatzean, igo edo jaitsi egiten da olio esfera.

DILLISTAK

Experimentu hau egiteko dilistak , ura eta edari gaseoso bat behar dugu.

Edalontzi bat betetzen dugu urez eta dilistak botatzen ditugu. Denak edo gehienak hondoratu egiten dira. Gero beste edalontzi bat edari gaseosoarekin betetzen dugu eta dilistak botatzen ditugu. Ikusiko dugu nola igo eta jaisten hasten direla.

AZALPENA:
Bere superficiera pegatzen diren burbuja gaseosengatik flotatzen dute, eta igotzean burbuja horietatik libratu egiten dira eta berriro jaisten dira, eta hau gasa joaten zaion arte errepikatzen da.

EXPERIMENTUAK

MARIAREN EXPERIMENTUAK:

                Lehenengo experimentua LABAKO LAMPARA bat da:
Materialak:  - Ura
                   - Olia
                   - Kolorante
                   - Pilula eferbeszenteak
                   - Edalontzi luzanga bat
Pausoak: 1º- Edalontzian ura eta olia botatzen dugu 1:3 proportzioan
               2º- Kolorantea botazen dugu eta ondo nahasten dugu
               3º- Pilula esferbeszenteak botatzen ditugu
               4º- Itzoiten dugu eta ikusten dugu zer gertatzen den

                     
Azalpena: pilula eferbeszenteak botatzerakoan karbono dioxidoa askatuko dute eta honela urezko burbujak sortzen dira. Hauek olioaren superfizieraino igotzen dira eta hemen esplotatzen dira. Orduan gasa joaten da eta ura berriz behera joaten da dentsitatearen eraginez.Prozesua behin eta berriz gertatzen da eta orduan beti mugimendu goraka eta beraka gertatzen da



                             Bigarren experimentuan SUAREKIN MARRAZTU-ko dugu:

Materialak: - Edalontzi bat
                  - Limoizko zukua
                  - Pintzel bat
                  - Folio bat
                  - Kandela bat
                  - Metxero bat edo pospoloak


Pausoak: 1º- Limoizko zukua urarekin nahastu behar dugu edalontzi batean
               2º- Pintzelarekin orrian marraztu
               3º- Orria lehortzen utzi
               4º- Lehor dagoenean kandela pizten dugu eta orria kandelaren gaineti pasatzen dugu. Geroago ikusiko dugu nola ikusezina den marrazkia ikusten dugu.

                                 


Azalpena: limoizko zukua berotzean, oxidatzen da eta kolore marroia jartzen da.




                            Hirugarren experimentuan ALUMINIOZKO PAPERA NOLA DILATATZEN DEN ikusiko dugu:

Materialak: - Aluminiozko papera
                  - Orri normala (folioa)
                  - Kola
                  - Pospoloak
                  - Guraizeak
                  - Pinza

Pausoak: 1º- Paper eta aluminiozko laukizuzenak mozten ditugu (tamaina berdinakoak)
               2º- Biak itsatsen ditugu.
               3º- Itsatsi eta gero pinzarekin hartzen dugu eta suaren gainean jartzen dugu berotzeko aluniniaoren papera behe aldean jarrita
               4º- Hau egin eta gero ikusiko dugu nola aluminiozko papera dilatatzen den. Hau honela ikus edo froga daiteke: biak itsatsita daudenean papera dilatazen ez denez eta alumioa bai  eta aluniozko laukizuzena superficie gehiago behar duenez,  goraka tolesten da.

                

 Laborategian egon garen egunetan mikroskopiarekin lan egin dugu. Bi mikroskopio mota daudela ikasi dugu: bat eguzki argiarekin erabiltzen da, eguzki argia hartzen duen lupa bat dauka eta muestrara bidaltzen du  modu horretan muestra ikus dezakegu. Bigarren mikroskopio elektrikoa da, argia aklopatua dauka eta botoi bati emanez argia pizten da, eguzki argiaren beharrik gabe. Bi mikroskopioak  beste aspektu guztietan  berdinak dira. Muestrak jartzen diren tokia berdinak dira. Mikroskopioa bi tuerka ditu muestra dagoen plataforma gora eta behere mugitzeko, eta mikroskopio elektriko batzuk plataforma ezkerrera eta eskuinera mugitu dezakete. Hasieran aumento txikiarekin begiratu behar da muestra eta gero aumentoa handitzen joan gaitezke.

 Laborategian egon garen egunetan mikroskopioarekin lan egin dugu animali eta begetalen muestrak ikusten, aztertzen eta marrazten. Hona hemen muestra hoien marrazkiak:

           ANIMALIEN MUESTRAK:

BEGETALEN MUESTRAK:

 

 

 

 

 

Beste egun batean igo ginen eta tipularen bi kapa arteko azalaren tira txiki bat hartu genuen eta horrekin mikroskopiotik begiratzeko muestra bat egin genuen. Muestra horrela egin genuen:
- Tira, lamina batean jarri eta alisatu genuen
- Gero ondo alisatua zegoenean ur tanta bat bota genuen gainean eta beste lamina finagoa gainean jarri genuen
- Gero mikroskopiotik begiratzean hau ikusi genuen:
( Ikusten diren laukizuzenak tipularen zelulak dira)

Odolaren muestra hartzerakoan behatz puntan pintxatu ginen esta odola tantarekin berdina egin genuen baina ura bota gabe. Mikroskopiotik hau ikusi genuen:
(borobil gorriak globulo gorriak dira eta odola atera eta momentu batean zehar mugimenduan ikusi genituen)

LUPA BINOCULARRA

PARTE OPTIKA

Lau lente ditu, bi okular gure begietatik urbilen daudenak eta lente objetibioak objetuaren urbilago daudenak.

Lupa binokularra deitzen da bi sistema okular dituelako, eta horrela, bi begiekin begiratu ditzazkezu objektuak. Horrela reliebean ikusi dezakegu irudia. Hau bisio estereoskopioa deitzen da.

PARTE MEKANIKA

            -Base edo estatiboa: Luparen basea da.

         -Platina: Hemen aztertu behar duguna jartzen da

         -Pinzak: Muestra eusteko erabiltzen da.

         -Kolumna: Metalezko tutu bat da, eta honi ezker luparen gorputza gora eta behera mugi daiteke eta buelta osoa eman daiteke luparen ejearen inguruan.

         -Luparen gorputza: Gora eta behera mugitu daiteke, horrela aztertzen dugun objetua enfokazten da, eta hau torloju lateralekin egiten da.

         -Eusteko eraztuna: Lupa kolumnaren altueran jartzea uzten du.

         -Enfokatzeko mandoa: Alboetan dauden torloju batzuk dira, eta hauek luparen gorputza mugitzen dute, eta horrela enfokatu daiteke.

MIKROSKOPIO OPTIKOA

Mikroskopio hitzak “txikia” eta “begiratu” hitzen elkartetik dator. Sinple bistan ikusi ezin diren gauzak ikusteko diseinatuta dago eta beraz modu horretan hauek aztertu ditzazkegu.

 Mikroskopio ohikoena eta nagusia “ mikroskopio optikoa” deitutakoa da. Bi lentez osatuta dago eta argia da elementu nagusia.Ikusi nahi dena platinan jartzen da eta argia objektibotik sartzen denean honek luparen moduan jardutea eragiten du.Azkeneko irudia handitzen da 1.200 aldiz bere tamaina erreala. Lenteak beira berezietako piezak dira. 

ZATIAK

Okular: Begiratzen duen pertsonaren begien gertuen dauden lente batzuk dira mikroskopioaren goialdean kokatuta daudenak.

Rebolber: Objektiboak eusten dituen estruktura biratzailea da.

Objektiboak: tutuaren beheko partean kokatuak dauden lente konbergenteen sistemak. Honetan zenbait objektu akoplatu daitezke

Platina: Preparazioak kolokatzen diren superfiziea da. Erdialdean argia pasatzea uzten duen zulo bat du. Platinan portaobjetuak preparazioarekin eusten duten pintza batzuk daude, eta preparazioaren ze partean analizatzen  ari zaren adierazten duten eskalak ere. Platinaren behealdean torloju batzuk daude preparazioa mugitzea permitizen dutenak.

Fokoa: Kondensadorerantz eramaten ditu izpi disdiratsuak.

Basea: Mikroskopioaren oina bezala dago, eta bertan dago argi iturria.

Kabezala: Lente okularren sistemak ditu. Monokularra, binokularra… izan daiteke.

Besoa: Tutua eta platina elkartzen ditu. Hortik eusten da mikroskopioa lekuz aldatzeko.

Platinaren desplazamendua 

Makrometrikoa: Enfokea aproximatzen du

Mikrometrikoa: Enfoke egokia lortzen du.

ERLENMEYERKO MATRAZA

Lepo zilindrikoa duen ontzi gardena da. Bere formari esker astindu behar diren nahasketak egin daitezke, bere lepoari tapoi bat jarri daitekeelako. Bere neurriak zehatzak ez direnez ez da neurtzeko erabiltzen.   

  DESTILAZIO BALOIA

Berotzeko diseinatuta dagoen , lepoluze eta gorputz esferikoa duen bidriozko ontzia.

         Abantaila : Bere basea borobila denez barruan duen likidoa  agitatzea eta mugitzea errazten du

Batzutan lepotik beste tutu bat ateratzen zaio alde batera, destilazioaren bitartean baporeak hortik ateratzeko.

         Bere erabilera: Bere basea borobila denez ez da bere kabuz eusten eta horregatik bere bi alboetan metalezko bi pisu jartzen zaizkio. Eta berotu nahi dugunean, metalezko uztai batean jartzen da behean sua daukana.

             

 

              

PREZIPITADOZKO EDALONTZIA

Likidoak lekualdatzeko  eta substantziak berotu edo prestatzeko erabiltzen den, forma zilindriko duen  beirazko ontzia (metal eta plastikozkoak ere badaude). Base laua du eta edukiera desberdinak eduki dezake (1mL – zenbait –L)

Graduatuta dago, baino ez da komenigarria neurtzeko erabiltzea oso zehatza ez delako.

BALANTZA ELEKTRONIKOA:

           

            Automatikoki kalibratzen da. Bere prezisioa gutxi gorabehera 0.001 gr-koa da. Pisatu behar dena ez da inoiz balantzaren platerean zuzenean jartzen: solidoa bada, erlojuzko beira batean, prezipitatu ontzi batean edo filtrozko paperean jartzen da. Likidoa bada berriz, prezipitatu ontzian edo erlenmeyereko matraz batean.

TANTA-KONTAGAILU

         Likidoko kantitate oso txikiak erabiltzen ditu.  20 tanta= 1Ml       

IMBUTU

         Rezipiente batetik aho txikiagoko beste batera likidoak eraldatzea errazten du.

                  

TERMOMETROA

            Merkuriozkoak kontu handiz erabili behar dira . Laborategietan termometroak  graduatuak 100, 200 eta 300 grado celsiusetararte daude.

                                                    

                                         MORTEROA

         Laborategi bateko substantziak hauts bihurtzeko erabiltzen da

KRISOLA

            Edalontzi baten forma duen ontzia da. Solidoak tenperatura altuan jartzeko erabiltzen da adibidez: solidoak 800º C

KOILARATXOAK ETA ESPATULAK

Tresna metalikoak dira gauza txikiak maneiatzeko erabiltzen direnak.. Erabili eta ondoren beste produktuak ez kutsatzeko ondo garbitu eta lehortu behar dira.

                                                                                                                                            GRADILLA

           

Plastikozko, metalezko eta egurrezko euskarri batzuk dira saio-hodiak eusteko erabiltzen direnak

SAIO HODIETARAKO PINTZAK

            Egurrezko pintza batzuk dira erabiltzen direnak saio-hodiak eusteko. Argi denez egurrezko pintzak suan ezin dira jarri. Ere metalezkoak daude.

EUSKARRIAK

           

Erabiliko ditugun bidriozko objetuak eusten dituen burnizko plaka bat da

 

FLASKO GARBITZAILE

            Ura leku batetik bestera pasatzea errazten duen instrumentu bat da

                    

PIPETEADOR

Gomazko jeringa bat izango bazen bezala da. Eta fraskoetan sartu eta likidoak surgatzeko erabiltzen da.

BALANTZA

Instrumento bat da objetu baten masa neurtzeko erabiltzen dena. Industrial balantzatan gramoetan prezisioa dago, laborategietako balantzatan berriz, mililgramoetan prezisioa

 

LUPA

Gauzak handitzeko erabiltzen den objektu bat da.

                                                                                

PROBETA